Straling en ionisatie gebruiken

We bekijken eerst het gebruik in de industrie, medische toepassingen zijn wat ingewikkelder.

Twee eigenschappen van radioactief materiaal maken het bruikbaar in de industrie:

·   De straling ioniseert andere materialen waardoor deze anders gaan reageren.

·   De straling kan worden gedetecteerd waardoor het makkelijk is om te zien waar de bron zich bevindt.

Alfastraling

Deze straling wordt gebruikt in rookmelders. Radioactief americium straalt alfadeeltjes uit die de lucht in de detector ioniseren. Geïoniseerde lucht geleid een kleine hoeveelheid elektriciteit. Rook blokkeert de straling waardoor de lucht niet meer geïoniseerd wordt, de stroomkring is niet langer gesloten en het alarm gaat af. Sinds 2020 echter is het gebruik van deze rookmelders in particuliere woningen verboden (de verkoop al sinds 2010).

Bètastraling

Bètastraling wordt gebruikt om de dikte van materialen zoals papier, plastic of aluminium te meten. Hoe dikker het materiaal is, des te meer straling wordt geabsorbeerd en des te minder de detector bereikt. Als je meet hoeveel straling de detector bereikt kan je dus uitrekenen hoe dik het materiaal is.

Gammastraling

Omdat gammastraling in grotere dosis dodelijk is wordt het niet alleen gebruikt om kankercellen te doden (hier meer over in het volgende stuk) maar ook om instrumenten te steriliseren voor een operatie bijvoorbeeld.

Tracers

Radioactieve stoffen die bètastraling of gammastraling uitzenden worden veel gebruikt als tracers in de industrie. Een kleine maar zichtbare hoeveelheid van de stof wordt in een buizensysteem gebracht en zo kunnen onderzoekers de stroom door het systeem in kaart brengen. Op deze manier kan bijvoorbeeld een ondergronds lek worden gevonden zonder alle buizen op te graven. 

Deze stoffen worden ook gebruikt bij de uitlaat van een fabriek waar het water terug de natuur instroomt. Op deze manier kan worden vastgesteld welke delen van de rivier beïnvloed worden door de uitlaat, dit is belangrijk om van tevoren te weten voor het geval er ooit per ongeluk verontreinigd water wordt geloosd.

Opdrachten (vergeet de tabel op de vorige pagina niet)

58. Leg uit waarom je beter geen Bètastraling kan gebruiken in rookmelders.

59. Leg uit waarom Alfastraling niet handig is om als tracer te gebruiken.

60. Leg uit waarom Gammastraling niet handig is om de dikte van papier te meten.